In dit project hebben we gekeken naar de mogelijkheden om zonder wegwerpverpakkingen eten op te halen bij de cafetaria op de hoek, in ons geval de Ballon. Wij willen Taco Zuur bedanken voor zijn medewerking en input.
Om te beginnen, dit project is niet als aanmoediging bedoeld om met eigen zero-waste oplossingen naar cafetaria of andere gelegenheden voor het ophalen van eten te gaan. Dit vanwege o.a. regelgevingen rond hygiëne en andere redenen die hieronder zullen worden besproken.
Waarom dit project?
Naast andere projecten rond duurzaamheid in huis wilde ik gaan onderzoek hoe ik een stukje traditie, het regelmatig halen van patat, kan verduurzamen. Hoe duurzaam patat op zich is weet ik niet, maar ik heb wel het idee dat eetgelegenheden tot de sectoren behoren die tot de meest duurzame te maken zijn. Ons voedsel komt immers uit de natuur die van zichzelf circulair is. Daarnaast spelen ze ook een sociale rol. “Lekker met elkaar een patatje halen”, wie heeft dat nooit gedacht? Kortom, ik zie verschillende redenen waarom, als we in een duurzame samenleving tradities willen behouden, het halen van patat daar bij zou moeten horen. In dit project hebben we ons gericht op de (plastic) verpakkingen.
Anders bestellen
Het project begon met een twee uur durend gesprek in juli 2020 met Taco Zuur van Cafetaria de Ballon. Insteek was om, vanuit onze projecten rond plastic, te kijken naar alternatieven voor (plastic) wegwerpverpakkingen. Tijdens dit gesprek hebben we de nodige oplossingsrichtingen besproken. Taco haalde al snel aan dat hij, op de vorige locatie, een tiental jaar geleden ook al een bewustwordingsactie had gehouden rond de manier van bestellen en klanten hier nog steeds op probeert te attenderen.
Wat hij aangeeft, en waar ikzelf nooit bij heb stilgestaan, is dat als je bestellingen plaatst, het tot meer dan de helft aan afval kan schelen als je zo besteld dat friet en snacks in zakjes kunnen als je ze toch thuis verdeeld. Onderstaande foto’s laten de gebruikte verpakkingen zien bij het bestellen van vier patatjes met en vier frikandel speciaal in vergelijking met een gezinszak friet, vier frikandellen en saus in aparte bakjes.
Eigen tasjes
Een van de eerste veranderingen in ons experiment is het meenemen van eigen tassen. Bij de Ballon maken ze al, vanuit overwegingen voor het milieu, voor een deel gebruik van duurdere papieren tasjes i.p.v. plastic. Na overleg is zelf meenemen ook mogelijk. Vanwege regels rond hygiëne mogen ze de tassen van klanten niet zelf aannemen. We hebben dit opgelost door de zakjes met friet en snacks en de milkshakes op een geschikt plekje van de bar te overhandigen. Vandaar pak ik ze op en doe ze in tasjes. Een voor het warme eten, en een tasje met houder voor de koude dranken. Door deze houder hoeven de koude dranken ook niet in eigen tasjes om de deksel op hun plaats te houden, want de houder voorkomt tevens dat de bekers door druk vervormen.
Dit zou dus een mogelijk onderdeel van de oplossing kunnen zijn, echter het vraagt een stuk meer handelingen en de cafetaria dient er op ingericht te worden dat er een lager afhaal deel komt waar men de tas kan vullen. Ook zullen er vanuit de overheid veranderingen nodig zijn zoals het verschuiven van belasting op arbeid naar verpakkingen zodat het zowel voor ondernemers als consumenten gestimuleerd wordt in deze veranderingen mee te gaan zonder dat het direct een verplichting wordt.
Herbruikbare bakjes en bekers
Om aan te tonen dat 100% zero-waste mogelijk is hebben we eigen herbruikbare verpakkingen aangeschaft én gemaakt. We hebben een aantal RVS bekers aangeschaft die qua formaat vrijwel exact hetzelfde zijn als die in de horeca worden gebruikt. Zelfs de plastic wegwerp deksels passen precies. We hebben eigen deksels ontworpen en met de 3D-printer uitgeprint (gebruikmakende van voedsel veilig bio-filament). Deze deksels zijn voorzien van een schijfje met dubbele functie, namelijk het afsluiten van de opening voor het riete én het aangeven welke smaak milkshake er in de beker zit. Ook rietjes zijn er in herbruikbare vorm.
Voor de friet en snacks hebben we van Taco een RVS schaal te leen gekregen. De voorkeur gaat uit naar een bol omdat deze makkelijk te wassen is. Hier hebben we ook een deksel voor gemaakt. Friet en snacks zouden prima samen in één schaal kunnen, hetzij onze jongste dochter een ei-allergie heeft waardoor de snacks niet in aanraking met de friet mogen komen.
Om deze mogelijke oplossing te implementeren dient er heel wat te veranderen. Zo dient de cafetaria zelf de bekers en schalen te wassen, er een statiegeldsysteem aan gekoppeld te worden enz. Er zijn echter zaken die wel meegenomen herbruikbare verpakkingen van klanten accepteren, maar dit is mede afhankelijk van geldende regels en hoe deze geïnterpreteerd worden.
Wat kan men nog zelf doen?
Bovenstaande laat zien dat er veel voor de hand liggende oplossingen zijn, maar deze om verschillende redenen zoals regelgevingen nog moeilijk of niet toepasbaar zijn. Maar ga vooral in gesprek. Ik heb positieve reacties gekregen van ondernemers omdat ik het ook vanuit hun kant probeer te bekijken en zelf heb ik gezien dat er bij ondernemers ook veel bereidwillendheid is. Maar houd ook ruimte voor verschillen in mening, b.v. of er negatieve of positieve financiële prikkels nodig zijn om het scheiden van afval te stimuleren of te voorkomen dat afval in de natuur belandt.
We laten ons nog vaak leiden door financiële prikkels, probeer deze aan de kant te zetten. Zo zijn er meer kip-ei vraagstukken. Net als er early-adopters zijn als het op gadgets aan komt, zo zijn er ook pioniers die bereid zijn concessies te doen voor duurzame alternatieven.
Maar blijf vooral kijken naar wat we vandaag kunnen doen. Kijk naar waar het mogelijk is herbruikbare verpakkingen te gebruiken, b.v. voor fruit en groente uit de supermarkt, brood van bij de bakker enz. Scheid waar mogelijk afval zodat zoveel mogelijk gerecycled kan worden.
Vervolgstappen
Voor ons is dit project min of meer afgerond. Een universeel en breed geaccepteerd systeem van herbruikbare verpakkingen in Gouda lijkt ons mooi, maar wij zien ons niet (buiten misschien crowd ownership) zelf zoiets opzetten. Wij zullen dit project wel onder de aandacht brengen bij ondernemers en hopen anderen er mee te kunnen inspireren. Wij gaan in ieder geval proberen vaker gebruik te maken van eigen tassen en zo al een beweging bij consumenten te weeg te brengen.